กรณีที่เด็กให้ความร่วมมือได้ดี ไม่กลัวไม่หวาดระแวงการทำฟัน การรักษามักเป็นไปได้ด้วยความราบรื่นทันตแพทย์มักใช้วิธีที่จะช่วยส่งเสริมพฤติกรรมที่ดีของเด็ก เช่น
- การชื่นชมสิ่งที่เคยทำได้
- การแสดงให้ดูก่อนลงมือทำ
- การให้รางวัล
กรณีที่เด็กไม่ให้ความร่วมมือ อาจแสดงออกในลักษณะต่างๆ เช่น ร้องไห้ ดิ้น ใช้กำลังขัดขืนทันตแพทย์จะมีขั้นตอนและวิธีการปรับพฤติกรรมหลายรูปแบบเลือกใช้ให้เหมาะสมกับเด็กแต่ละคนซึ่งวิธีเหล่านีเป็นวิธีที่ใช้เป็นสากล เช่น
- การเชิญคุณพ่อคุณแม่ออกจากห้องตรวจ
- การจำกัดการเคลื่อนไหว
- การใช้เสียงควบคุม
นอกจากนี้ ยังมีวิธีการปรับพฤติกรรมต่างๆ อีกมากมายที่ทันตแพทย์เลือกใช้เช่น การใช้มือปิดปากขณะที่เด็กร้อง เรียกร้องความสนใจเพื่อให้สามารถสื่อสารกับเด็กได้,การเบี่ยงเบนความสนใจ เป็นต้น
“หากคุณพ่อคุณแม่เข้าใจกระบวนการอดทนและช่วยสนับสนุนการปรับพฤติกรรมเด็กจะค่อยๆ เรียนรู้ และสามารถให้ความร่วมมือ ได้ดีขึ้นในทุกๆ ครั้งที่ มารักษา”
การจำกัดการเคลื่อนไหว
เครื่องมือจำกัดการเคลื่อนไหว ช่วยให้เด็กปลอดภัยระหว่างรับการรักษาจะใช้ในกรณีที่เด็กต่อต้าน ขัดขืนโดยใช้กำลัง ดิ้น ใช้มือปัดป่ายโดยแผ่นกระดานที่มีผ้าโอบร่างกายและแขนที่ออกแบบมาเฉพาะ จะช่วยป้องกันอันตรายจากเครื่องมือมีคมที่ใช้ในการรักษา หรือการดิ้นตกจากเก้าอี้ทำฟัน เครื่องมือจำกัดการเคลื่อนไหวจะห่อหุ้มลำตัวและแขนของเด็ก Smile Galleryซึ่งหากเด็กออกแรงขัดขืนมากอาจทำให้เกิดรอยแดงจากผ้าห่อรัดบริเวณแขน ลักษณะเดียวกับรอยเข็มขัดนิรภัยในรถยนต์ รถเข็น หรือเครื่องเล่นสวนสนุก ซึ่งจะหายภายในเวลาไม่กี่ชั่วโมงบางครั้งการปรับพฤติกรรม
การใช้เสียงควบคุม
การใช้เสียงดังของทันตแพทย์ ไม่ใช่การระเบิดอารมณ์หรือการหมดความอดทน แต่วิธีนี้มักถูกใช้ในกรณี ที่เด็กร้องไห้ โวยวาย ต่อรอง จนไม่ฟังคำอธิบายใดๆ การเปลี่ยนโทนเสียงมาใช้เสียงดังเพื่อเรียกความสนใจ จากเด็กชั่วขณะและรีบพูดสื่อสารให้เด็กฟัง จะช่วยให้เกิดช่วงวินาที่สำคัญที่เด็กจะตกใจและหยุดเพื่อฟัง สิ่งที่ทันตแพทย์ต้องการสื่อสารกับเด็ก
บางครั้งการปรับพฤติกรรม อาจจำเป็นต้องฝืนความต้องการของเด็กบ้างหากผู้ปกครองยอมยกเลิกการรักษาหรือเลื่อนการรักษาเนื่องจากเด็กร้องไห้เด็กจะเรียนรู้ว่าวิธีนี้สามารถทำให้ได้สิ่งที่ต้องการและในครั้งถัดไปก็จะใช้วิธีเดียวกันโดยเพิ่มความรุนแรงขึ้นเรื่อยๆ ทำให้การรักษาทำได้ยากขึ้นไปอีกปัญหาสุขภาพ ช่องปากที่ควรได้รับการรักษา ก็จะถูกละเลยไปจนเกิดปัญหาใหญ่